اسقاط حق در عرصه ی حقوق خانواده

هر انسانی حق بهره مندی از حقوق را دارا می باشد مگر اینکه قانونگذار بر سر راه این استحقاق، استثنایی وضع نموده باشد. با شکل گیری نهاد خانواده و قرار گرفتن انسان در جایگاه زوج یا زوجه، پدر یا مادر و هم چنین اولاد، برای او حقوق ویژه ای اعم از مالی و غیر مالی متصور خواهد بود. علاوه بر این در رابطه ی بین هر یک از اعضای خانواده با یکدیگر نیز، برخی از این حقوق اختصاصی هستند و برخی دیگر ذی حقان مشترک دارند. در هر حال بررسی قابلیت اسقاط حقوق مالی نشان می دهد که غالب حقوق مالی قابل اسقاط هستند. در عین حال این موضوع استثناء پذیر بوده و برخی از حقوق مالی در عرصه ی خانواده بر اساس فلسفه ی تشریع شارع و مصالح مقنن، از قابلیت اسقاط برخوردار نبوده و در حیطه ی قواعد آمره قرار گرفته اند، لذا اسقاط آنها اثر حقوقی ندارد. حقوق غیر مالی متعددی نیز در گستره ی نهاد خانواده وجود دارند که غالباً بر مبنای همان مصالح خاص مورد التفات شارع و قانونگذار در جهت ثبات و استحکام خانواده، در زمره ی احکام قرار گرفته و به رغم اطلاق حق بر آنها، قابلیت اسقاط نداشته و لذا توافق بر خلاف آنها نافذ نیست. ولی در میان این حقوق نیز مواردی به چشم می خورد که از شمول قواعد آمره ی قانونگذار خارج شده اند و اسقاط آنها قابل پذیرش است.